قواعد درس هفت عربی سال سوم تجربی-ریاضی

مبحث المنادی

1-  منادا

2-  فعل مضاعف

3-  انواع واو

1-   مبحث المنادی

منادا:اسمی است که بایکی ازحروف ندا(أ ،یا ،أی،واو،و...)

مانند:یایُّها النبیُّ!جاهِد الکُفّارَ. یا اللهُ!لاتُزغُ قلوبَنا.

انواع منادا واعراب آن

الف) منادای مفرد

1-منادای عَلَم مبنی برضم ومحلاً منصوب:

(هیچگاه ال وتنوین نمی گیرد)

مانند: یا اللهُ - یا قدسُ - یا مریمُ

. منادای علم مبنی برضم ومحلاً منصوب

2-منادای نکره مقصوده:متکلم شخص خاصی را درنظردارد اما او را با نام صدا نمی زند.منادای نکره مقصوده مبنی برضم وملاً منصوب

مانند:یا طالبُ! اِجتَهدِ فی دروسِکَ

. منادای نکره مقصوده مبنی برضم ومحلاً منصوب

ب) منادای مضاف ومنصوب.

مانند:یا مسلمَی العالِم!اِعلَمُوا

. منادای مضاف منصوب به(ی)فرعی

. یا سمیعَ الدُِعاء اِغِفِرلی ذنوبی

. منادی مضاف ومنصوب مضاف الیه

. یاذا الجودِ و الاکرام

. منادای مضاف ومنصوب به(الف)فرعی

. یا مؤمنات المدینةِ!جاهدِنَ فی سبیل الله

. منادای مضاف و منصوب به کسره فرعی

 ج) منادای شبه مضاف و منصوب

مانند:یا رافعاً رایةَ النصرِ ویا مجاهداً فی سبیلِ اللهِ

منادای شبه مضاف ومنصوب منادای شبه مضاف ومنصوب  

نکته:تفاوت منادای مضاف وشبه مضاف دراین است که منادای مضاف بعد ازآن مضاف الیه می آید ولی منادای شبه مضاف به صورت نکره می آید وبعد از آن مضاف الیه نمی آید.

نکته مهّم منادا

1- در اسم جلاله «الله»گاهی حرف ندا حذف می شود

وبه جای آن میم مشددی به آخرش متصل می شود

مانند:یا الله اللَّهــــــــــــــــــــُّـمَّ

. منادای علم مبنی برضم محلاً منصوب به جای حرف ندا

2-گاهی ممکن است که حرف ندا درمنادای عَلَم ومضاف

وپیش از«أی»به قرینه ی لفظی یا معنوی حذف شود

مانند:سَعیدُ إخُذ کتابَکَ

. منادای علم برضم محلاًمنصوب

. ربَّنا تَقَبَّل مِنَّاصِیامَنا.

. منادای مضاف منصوب

. ایُّها النّاسُ!اِسمَعُوا

. منادای نکره مقصوده مبنی بر ضم ومحلاًمنصوب

3-اگرمنادا به ضمیرمتکلم «یاءِ»ختم شود آن ضمیرحذف شده و حرکت کسره جایگزین آن می گردد ومنادای مضاف وتقدیراً منصوب محسوب می شود. چون هر اسمی که به «یاء»متکلم متصل شود اعراب آن تقدیری است.

مانند:یا اُمی ـــــ یا اُم

. منادای مضاف وتقدیراً منصوب

. یاربّی ـــــ یا رَبَّ

. منادای مضاف وتقدیراً منصوب

4-هرگاه اسم دارای «ال»باشد ومورد خطاب واقع شود وقبل ازآن«ایها» (برای مذکر)و«ایتُّها»(برای مؤنث)آورده می شود

نکته:اسمی که دارای «ال»است:

الف:اگرمشتق باشد نقش صفت دارد

مانند: یا ایتُّــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــهاالمؤمنةُ

حرف ندا منادای نکره مقصوده مبنی برضم محلاً منصوب حرف تنبیه صفت ومرفوع

ب:اگرجامد باشد نقش عطف بیان را دارد.که درهر

دوصورت اعرابش تابع (أیُّ ،أیَّةُ)بود و مرفوع می گردد

مانند: یا ایُّــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــها الرَّجلُ

حرف ندا منادای نکره مقصوده مبنی برضم محلاً منصوب حرف تنبیه عطف بیان ومرفوع

5-اگراسم مثنایی به یای متکلم اضافه شود نون آن حذف شده اعرابش مانند اسم مثنی فرعی است. 

مانند:یا صدیقَینِ+ی نون حذف می شود یا صدیقَی

. منادای مضاف ومنصوب به(ی)فرعی

6- اگراسم مقصورمنادای عَلَم یا نکره ی مقصوده واقع شوند، مبنی برضم مقدّرواعرابشان محلاً منصوب است

مانند: یا مُوسی

حرف ندا منادای علم مبنی برضم مقّدره ومحلاً منصوب

فعل مضاعف

فعل مضاعف:فعلی است که دوحرف ازحروف اصلی آن

همجنس باشد.

مانند:(مَدَّ ــُـ) (مَرَّ ـــُ) (سَدَّ ــُـ) (سَرَّ ــُـ) (حَجَّ ــِـ) (عَدَّ ــُـ)و........

که درفعل امرومضارع مجزوم،حرف مشدد آخرآنها گاهی

ساکن نمی گردد

ودر این صورت معمولاً با فتحه می آید

مانند:اَللّهُمَّ سُدَّ فَقرَنا بغناکَ (خدایا نیازمارا بابی نیازی خودت

برطرف کن)

. امرفعل مضاعف

إلهی لا تَرُدَّ حاجتی)خدایا نیازم را رد نکن(

. نهی فعل مضاعف

انواع واو

1-  واو حالیه:که قبلاً با آن آشنا شده ایم.

مانند:ذَهَبَت التلمیذةُ إلی المدرسةِ و هی مَسرورةُ

. واو حالیه جمله ی حالیه ومحلاً منصوب

2-   واوعاطفه(حرف عطف):که کلمه ی ما بعد ازآن

)معطوف)

ازنظراعراب تابع ماقبل(معطوفه علیه)است

مانند:سخَّرَلَکُم اللیلَ و النهارَ

. مفعول به منصوب حرف عطف معطوف ومنصوب

ینفِقُونَ اموالَهُم باللیل و النهار

. مجروربه حرف جر حرف عطف معطوف ومجرور

3-   واوقسم(حرف جر)که اسم پس از آن مجروراست:

مانند : وا للهِ