قواعد و نکات کنکوری درس عربی 3 تجربی - ریاضی

درس اول ودوم :

فعل معتل

 به فعلی که در ریشة آن حرف علّه و، ی، ا وجود داشته باشد «فعل معتل» می‌گویند. 

مانند:«وعد، یسر، قول، بیع، دعو، رمی و …»

انواع فعل معتل

از این جهت که حرف عله چندمین حرف ریشه باشد فعل معتل، به سه دسته تقسیم می شود: مثال، اجوف، ناقص 

1-معتل مثال: فعلی است که اولین حرف ریشة آن، حرف عله می باشد. 

الف مثال واوی مانند:وعدوعده داد، وصل رسید، ودعرها کرد، ترک کرد، وهب بخشید… 

بمثال یائی مانند یقظ بیدار شد، یسرآسان شد، یئسناامید و مأیوس شد…

2معتل اجوف: فعلی است که دومین حرف ریشة آن، حرف عله می باشد. 

الف اجوف واوی مانند: قول گفت، عودبازگشت… 

باجوف یائی مانند: بیعفروخت، سیرحرکت کرد…

3-معتل ناقص: فعلی است که سومین حرف ریشة آن، حرف عله می باشد. 

الف ناقص واوی مانند: دعودعوت کرد، خواند، تلو تلاوت کرد… 

ب ناقص یائی مانند: رمی پرتاب کرد، هدی هدایت کرد… 

وجود حروف عله در ریشة فعل های معتل باعث می شود که تلفظ بعضی از صیغه ها دشوار یا غیر ممکن باشد به همین دلیل برای حل این مشکل تغییراتی در فعل های معتل به وجود می آوریم که به این تغییرات «اعلال» می گویند. 

مثلاُ «قول» برای تلفظ راحت تر به «قال» تبدیل می شود و «یرمی» به «یرمیُ»، «لم تقول» به «لم تقل». 

بنابراین به تغییراتی که در فعل معتل ایجاد می شود«اعلال» می گویند. 

4-لفیف : فعل معتلی که 2 حرف از حروف اصلی آن (صیغه اول ماضی )

حرف عله باشد : لفیف مقرون  : سوَیَ    - لفیف مفروق : وَصَیَ 

انواع اعلال 

در فعل معتل سه نوع اعلال تغییر بوجود می آید:اعلال به قلب، اعلال به حذف، اعلال به اسکان 

الفاعلال به قلب: 

هرگاه یک حرف عله به حرف علة دیگری تبدیل شود به این نوع تغییر «اعلال به قلب» می گویند. 

مانند: قول قال بیع باع یخشیُ یخشی 

باعلال به حذف: 

هرگاه حرف عله حذف شود به این نوع تغییر، «اعلال به حذف» می گویند. 

مانند:یدعوون یدعون لم یقول لم یقل 

جاعلال به اسکان: 

هرگاه حرف علة متحرک، ساکن شود به این نوع تغییر «اعلال به اسکان» می گویند. 

مانند: یرمی یرمی یقول یقول

سؤال: اعلال فعل های معتل بر چه اساسی و با توجه به چه قواعدی انجام می شود؟

جواب: اگرچه اعلال هریک از سه نوع معتل مثال، اجوف، ناقص را باید جداگانه یاد گرفت اما بعضی از قواعد و اصول اعلال وجود دارد که تقریباً در اکثر فعل های معتل اجرا و رعایت می شود.

اصول اعلال

1-معمولاً حرف عله متحرکی که حرف قبلی اش ساکن باشد، حرکتش را به حرف قبلی منتقل می کندو خودش ساکن می شود 

مانند: یَبِیْعُ یَبِیْعُ یَقْوُلُ یَقُوْلُ اعلال به اسکان

2-هرگاه دو حرف ساکن کنار هم قرار گیرند به این حالت «التقای ساکنین» می گویند که باید این حالت را از بین برد بنابراین حرف علة ساکن را حذف می کنیم برای رفع التقای ساکنین 

یقولن یقلن یقول لم یقول لم یقل

3-معمولاً حرف عله متحرک باید با حرکت حرف قبل از خودش تناسب داشته باشد در غیر این صورت باید به حرف علة متناسب با حرکت ماقبل خود، تبدیل شود. 

تناسب حرف با حرکت ماقبلش عبارتست از:

فتحه با الفَ ا- کسره با یاءِ-ی- ضمه با واوُ و 

مانند: قول قال بیع باع

دو تذکر مهم: 

1-صداهای کشیدة ا-و-ی در حقیقت حرکتشان ساکن می باشد دانستن این مورد برای تشخیص التقای ساکنین، ضروری است 

2-در همة فعل های ماضی معتل، تغییرات صیغه های 6 تا 14 دقیقاً همانند هم می باشد بنابراین اگر در صیغة 6 ماضی اعلال انجام شود همان اعلال در بقیة صیغه ها نیز تا صیغة 14 انجام شود. 

اعلال فعل ها مثال، اجوف، ناقص

 

نکات مهم عربی

با توجه به سوالات عربی درآزمون های ورودی دانشگاه سراسری در سال های گذشته، به این نتیجه می توان رسید که نخست داوطلبان باید در زمینه ترجمه، تعریب و درک مطلب، با اصول و قواعد فنون ترجمه و تعریب و نکات آن آشنایی کامل داشته باشند تا به پاسخ درست برسند. دوم اینکه تنها دانستن قواعد کافی نبوده، بلکه در کنار آن درک درست ترجمه و فهم معنای جمله، راه گشای خوبی خواهد بود. سوم این که سوالات از جنبه استحفاظی(حفظی) خارج شده، بیشتر استدراکی(درکی) است. و هدف طراحان سوال، بیشتر، سنجش قوه حافظه داوطلبان است و تفکر و تحلیل آنان را می آزماید. نکته آخر این که داوطلبانی می توانند، ضریب خوبی داشته باشند که در ترجمه و فهم مطالب جدی تر بوده باشند.

محدوده سوالات:

ترجمه، تعریب و مفهوم : ( عیِّن الصَّحیح و الادق فی جوابِ التَّرجمه او التَّعریب او المفهوم) 8 سوال

درک مطلب: (إِقرأ النَّص التّالی بدقِّة ثمَّ أَجب عن الاسئلةِ بما یناسب النصّ) 4 سوال

اعراب گذاری: (عیِّن الصَّحیحَ او الخطأَ فی التَّشکیلِ ) 2 سوال 

تجزیه و ترکیب: (عیِّن الصَّحیحَ فی الاعرابِ و التَّحلیلِ الصَّرفی) 3 سوال 

بقیه سوالات درباره قواعد عربی از کتاب های سال دوم و سوم برای تمام رشته ها خواهد بود که در عربی تخصصی 

علوم انسانی از عربی پیش دانشگاهی نیز سوالاتی خواهد بود. 8 سؤال 

از آنجا که تقویت نیروی درک و شناخت عبارات از مهمترین اهداف در امر آموزش زبان عربی است باید با تمرین و ممارست در ترجمه به درک و فهم رسید. فهم نکته های دستوری ، تشخیص ضمایر موجود در جمله و شناخت اصول ترجمه می تواند ما را در ترجمه صحیح و دقیق یاری کند. یکی از گامهای مهم در ترجمه توجه به ساختار فعل ها حالت و ترجمه درست آن است. در ابتدا، به ساختار انواع فعل می پردازیم تا بتوانیم ترجمه ی دقیق تری ارائه دهیم.

حالتهای فعل: بررسی نوع فعل، زمان فعل با در نظر گرفتن نکات مربوط ، می تواند راهگشای خوبی برای انتخاب درست گزینه باشد. 

 الف) فعل ماضی: 

1) ماضی ساده: بن ماضی: ذَهَبَ: رفت

2) ماضی منفی: ما + فعل ماضی: مانَصَرُوا: یاری نکردند

3) ماضی نقلی مثبت: قَد + فعل ماضی: قَد أَثبَتوا: ثابت کرده اند

قَدحَصَلَ المسلمونَ علی درجاتٍ عالیةٍ: مسلمانان درجات والایی را به دست آوردند. 

قدأَلَّفوا علماءَالاسلامِ کتبا قیما: دانشمندان اسلام کتابهای ارزشمندی را نگاشته اند.

4) ماضی منفی با لَم، لمّا + فعل مضارع: لَم یَنصُروا: یاری نکردند. ماضی منفی به دو صورت امکان پذیر است.

(مانَصَرُوا / لَم یَنصُروا)، (ما نَجَحتُ / لَم أَنجَح = موفق نشدم )

البته برای ماضی منفی از شکل دوم استفاده می شود.

5) ماضی بعید: کانَ +... + قد + فعل ماضی: کانَ قَد قَرَأَ)َخوانده بود). کُنتَ قَد عَلَمتَ(دانسته بودی).

کانَ العلماءُ قَدقَدّموا خدماتٍ جلیلةٍ: دانشمندان خدمات بزرگی را تقدیم کرده بودند.

کانَت المسلمات قد اِشترکنَ فی المظاهرات: زنان مسلمان در تظاهرات شرکت کرده بودند. 

البته بودن یا نبودن "قد" در ماضی بعید تاثیری در معنای فعل ندارد.

نکات مهم ترجمه عربی کنکور

نکاتی مهم در زمینه ترجمه

1-مهم ترین نکته هنگام ترجمه جملات توجه به ویژگیهای فعل ازقبیل زمان،صیغه، لازم یامتعدی،معلوم یامجهول بودن می باشد.

الف – یُعرَفُ الأصدقاءُ عند الشدائد.       دوستان هنگام سختیها شناخته می شوند.

ب- کان الأولادُ یقرأونَ دروسَهُم .          بچه ها درسهایشان را می خواندند.  

2- درترجمه به مفردیامثنی یاجمع بودن کلمات ، همچنین به اسمهای اشاره بهنزدیک(هذا،هذه،...)یااشاره به دور(ذلک،تلک،...)توجه شود.

*یُریدُ الأعداءُ أن یُبعِدوا شبابَنا عن القـِیَم الإسـلامیـﺔِ . 

 دشمنان می خواهند که جوانان ما رااز ارزش های اسلامی دور سازند.

3-اسم های اشاره(هولاء،اولئک،هذان،..)اگرقبل ازاسم دارای(ال)بیایند،به صورت مفردیعنی به صورت این وآن ترجمه می شوند.

* هولاء التلامیذ....           این دانش آموزان

*هولاء طالبات مجتهدات.            اینان دانش آموزان کوشایی هستند.

4-صیغه های غائب عربی برابرباسوم شخص فارسی وصیغه های مخاطب عربی برابربادوم شخص فارسی وصیغه های متکلم برابرباصیغه های اول شخص فارسی می باشد.

5-فعل مضارع مجزوم به (لَم) رابه صورت ماضی منفی یاماضی نقلی منفی ومضارع مجزوم به (لمّا)رافقط به صورت ماضی نقلی منفی همراه با هنوز ترجمه می کنیم.

* لم یذهب : نرفت یا نرفته است

* لمّا یذهب : هنوزنرفته است

6-اگربعد از (لمّا) فعل ماضی بیاید.معنی «هنگامی که »می دهد.

* لمّا رَجَعَ : هنگامی که برگشت

*بایدتوجه داشت (لم)هرگزبرسرفعل ماضی نمی آید.

*«لِمَ : لِماذا » اسم استفهام است ونبایدبا (لَم ) اشتباه شود.

7- هرگاه ادوات شرط ( اِن ، مَن ، مَهما ، أینما... )برسرفعل ماضی بیایند، آن فعل اغلب معنیمضارع می دهد.

فعل شرط به صورت مضارع التزامی وجواب شرط به صورت مضارع اخباری ترجمه می شود.

*  مَن زَرَعَ حَصَدَ.         هرکس بکارد درو می کند.

8-«قد + مضارع » معنی ( شاید یا گاهی) می دهد.

* قد یذهبُ : شاید برود یا گاهی می رود

«قد+ماضی ) معنی ماضی نقلی یا ماضی ساده می دهد.

*  قدذهب : رفت یا رفته است

9-حروف «سـ» یا«سوف» هرگاه برسرفعل مضارع واردشوند،معنی آن رابه مستقبل(آینده)تبدیل می کند.

* سوف یذهبون : خواهند رفت

10-«کان+ماضی» معادل ماضی بعید و « کان + مضارع » معادل ماضی استمراری می باشد.

* کان قد ذهب : رفته بود