قواعد درس شش عربی سال سوم تجربی-ریاضی

مبحث استثناء

استثناءِ:عبارتست ازخارج کردن اسمی ازحکم ماقبل به وسیله یکی ازادوات استثناءِ.(یعنی زمانی که ماحکمی را به کسانی یاچیزهایی بدهیم کسی یاچیزی را ازآن حکم خارج کنیم.مانند:امتحان همه ی درس ها را دادم به جزء درس عربی)

ارکان استثناءِ عبارتند از:

1-  مستثنی منه(جدا شده ازآن)

2-  ادات استثناء(اِلاّ)

3-  مستثنی و منصوب(جدا شده)

مانند: نَجَحَ التلامیذُ فی الامتحان الاّ المتکا سِلَ

. مستثنی منه ادات استثناء مستثنی ومنصوب

انواع مستثنی

1-  مستثنی تام:وقتی است که درآن مستثنی منه

درجمله ذکرشود مانند:جمله اصلی+اِلاّ+مستثنی ومنصوب

مانند: حَضَرَت الطالباتُ فی المدرسة الاّ واحدةُ منهُنَّ

. مستثنی منه ادات استثناء مستثنی ومنصوب

2-  مستثنی مفّرغ:وقتی است که مستثنی منه درجمله ذکرنشود

مانند: لاتقولوا الاّ الحّقَّ

. ادات استثناء مستثنی مفّرغ(مفعول به منصوب)

شرایط ومشخصات مستثنی مفّرغ

1-  این نوع مستثنی تنها درجمله های منفی واقع می شود.

2-  زمانی که معنای جمله قبلاِ اِلاّ ناتمام باشد

3-  مستثنی مفّرغ می تواند درهرنقش  

(مانند:فاعل، مفعول، خبر و......)باشد.

فرمول

ادات نفی( لَم / لَما / لای نهی/ لَیسَ/ هَل /ما / لَن و(...

+ اِلاّ + مستثنی مفّرغ(می تواند هرنقشی بگیرد(

مانند: ما جاءَ الاّ طالِبُ

. ادات نفی فعل ادات استثناءِ مستثنی مفّرغ(فاعل مرفوع(

نیامدن جزدانش آموز(فقط دانش آموزآمد(