قواعد درس چهار عربی سال سوم تجربی-ریاضی

مبحث حال

حال: اسم یا جمله ای است که حالت وهیئت صاحب خود راهنگام وقوع فعل بیان می کند.

مانند:جاءَ الطالبُ ماشیاً) دانش آموزپیاده آمد(

. حال ومنصوب

انواع حال

1-   مفرد: اسمی است نکره منصوب ومشتق که حالت فاعل یا مفعول یا نائب فاعل و.... را بیان می کند.

مشخصات حال مفرد

1-  اسم

2-  نکره

3-  منصوب

4-  مشتق) اسم فاعل، اسم مفعول، اسم مشبهه(  

مانند: رَجَعَ الطَّفلُ اُمَّهِ مسروراً.

. حال مفرد و منصوب

2-  جمله حالیه

نکته: هرگاه بعد ازاسم معرفه جمله ای بیاید جمله حالیه ومحلاً منصوب است

الف: اسمیه: که همرا «و» حالیکه می آید

. مبتداومحلاً مرفوع خبرمرفوع

مانند:رایتُ التلمیذَ و هوضاحکً.

. واو حالیه جمله حالیه ومحلاً منصوب

ب: فعلیه

1-   فعل ماضی:که همراه «واو» حالیه می آید

مانند:جاءَ الرَّجُلُ و قد ضَحکَ.

. واو حالیه جمله حالیه ومحلاً منصوب

2-   فعل مضارع:غالباً بدون «واو» حالیه می آید

مانند:جاءَ الانبیاءَ یُبَشَّرونَ

. جمله حالیه ومحلاً منصوب

نکات مهم مباحث حال

1-  حال مفردنکره است امّاصاحب حال(ذوالحال)معرفه است،

مانند:جاءَ التلمیذُ راکباً.

. صاحب حال حال مفرد

2-  حال باید از نظر تعداد(مفرد،مثنی،جمع)وجنسیت)مذکر و مؤنث( از صاحب حال پیروی کند.

الف:اگر صاحب حال مفرد باشد

مانند:یَستَمِعُ الطالبُ إلی القرآنِ خاشعاً.

. صاحب حال حال مفرد

تَستَمِعُ الطالبةُ إلی القرآن خاشعةُ

. صاحب حال حال مفرد

ب:اگرصاحب حال مثنی باشد،

مانند:یجتَهِدُ الطالبان فی عملِِهِما مسروریَن

. صاحب حال حال مفرد

تجتَهِدُ الطالبتان فی عملها مَسرورتَین

. صاحب حال حال مفرد

نکته:هرگاه اسم مثنی حال مفرد واقع شود با علامت مثنی «ینَِ» منصوب می شوند

ج:اگر صاحب حال جمع باشد،

مانند:یصَلَّی المؤمنونَ فی المسجدِ خاشعینَ

. صاحب حال حال مفرد

تُصَلَّی المؤمناتُ فی المسجد خاشعاتٍ

. صاحب حال حال مفرد

نکته: هرگاه اسم جمع مذکرحال مفرد واقع شود باعلامت «ینِ» منصوب می شود، وهرگاه اسم جمع مؤنث حال مفرد واقع شود باعلامت«اتٍ» منصوب می شود

3-  صاحب حال می تواند اسم ظاهر،ضمیربارزوضمیرمستترباشد

صاحب حال

الف:اسم ظاهر:دَخَلَ المُعَلَّمُ مَتَبسماً

. صاحب حال حال مفرد

ب:ضمیربارز:الاطفالُ یلعَبونَ فی الغرقةِ صامتینَ

. صاحب حال حال مفرد

ج:ضمیر مستتر: یستَمعُ إلی القرآنِ خاشعاً

. صاحب حال ضمیرمستتر(هو) حال مفرد

4-  تفاوت جمله ی وصفیه و جمله ی حالیه فعلیه:

الف:جمله حالیه فعلیه،بعد ازاسم معرفه می آید ولی جمله وصفیه بعد ازاسم نکره می آید.

مانند:ذَهَبَ التلمیذُ یضحَکُ (دانش آموزرفت درحالیکه می خندید)

. معرفه جمله حالیه

ذَهَبَ تلمیذٌ یضحَکُ (دانش آموزی که می خندید رفت(

. نکره جمله وصفیه

ب:جمله حالیه ی فعلیه در ترجمه ،ماقبلش)درحالیکه(می آید ولی قبل ازجمله وصفیه (که)می آید.

ج:جمله حالیه فعلیه همیشه محلاً منصوب است ولی جمله ی وصفیه از لحاظ اعراب،تابع اسم نکره ی ماقبل خود می باشد

مانند:جاءَ الانبیاءُ یُبَشَّرونَ

. اسم معرفه جمله حالیه ومحلاً منصوب

جاءَ طُلّابٌ یَضحَکونَ

. اسم نکره فاعل ومرفوع جمله وصفیه ومحلاً مرفوع

نکته:کلمه «وحد»که معنی (تنها،به تنهایی) را می رساند

پیوسته همراه ضمیربه کارمی رود.درجمله نقش آن حال است

مانند:جاءَ أبی وَحدَهُ

. حال مفرد ومنصوب