قواعد درس دو عربی سال سوم تجربی-ریاضی

مبحث فعل ناقص

فعل ناقص: فعلی است که سومین حرف اصلی آن ازحرف عله باشد.

که به دوصورت است

ناقص واوی مانند:(دَعَوَ) و ناقص یایی مانند: (هَدَی)

الف:صرف فعل ناقص

1-  ماضی: الف: اگر فعل بر وزن فَعَلَ باشد دو نوع اعلال دارد.

عبارت از

الف:اعلال به قلب:که فقط در صیغه مفرد مذکر غایب(اوّل) است

حرف عله قلب به (الف) می گردد.

ب:اعلال به حذف که در صیغه های1- جمع مذکر غایب(سوم)

2-  مفرد مؤنث غایب (چهارم)

3-  مثنی مؤنث غایب(پنجم)، حرف عله حذف می گردد.

صرف فعل ماضی فعل ناقص بر وزن فَعَلَ  

نا قص واوی

غایب

دَعَوَوا - اعلال به حذف - دَعَوا

دَعَوَت - اعلال به حذف - دَعَت

دَعَوَتا - اعلال به حذف - دَعَتا

.

مخاطب

دَعَوَت دَعَوتِ

دَعَوتُما دَعَوتُما

دَعَوتُم دَعَوتُنَّ

متکلم

دَعَوتُ دَعَونا

ب: امّا اگر فعل ناقص ماضی بر وزن فَعَلَ باشد تنها در صیغه ی

جمع مذکرغایب  )سوم (حرف عله حذف می شود.

مانند نَسِیَ ، رَضِیَ ، خَشِیَ و.......

صرف فعل ماضی ناقص (نَسِیَ)

غایب

نَسِیَ نَسِیَت

نَسیا نَسِیَتا

نَسُوا نَسِینَ

مخاطب

نَسیتَ نَسیتِ

نَسیتُما نَسیتُما

نَسیتُم نَسیتُنَّ

متکلم

نَسیتُ نَسینا

2- مضارع: اگر فعل ناقص ، مضارع آن بر وزن

«یَفعَلُ» یا «یَفعِلُ» باشد.

1) اعلال به اسکان:

الف: در5 صیغه ی آن (14-13-7-4-1) اعلال به اسکان

صورت می گیرد که عبارت از:

مفرد مذکرغایب (اول(، مفرد مؤنث غایب) چهارم(،

مفرد مذکر مخاطب) هفتم(،متکلم وحده)سیزدهم(

ومتکلم مع الغیر)چهاردهم(

2- اعلال به قلب: اگر فعل مضارع بر وزن «یفعَلُ» باشد

در5صیغه ی (14-13-7-4-1)اعلال به قلب صورت می گیرد.

ب:اعلال به حذف:که در صیغه های جمع مذکرغایب (سوم)،

جمع مذکر مخاطب (نهم) ومفرد مؤنث مخاطب (دهم)

اعلال به حذف صورت می گیرد.

صرف فعل مضارع ناقص

غایب (یَفعُلُ)

یَدعُو(1) تَدعُو(4)

یَدعُوانِ تَدعُوانِ

یَدعُونَ(3) یَدعُونَ

مخاطب

تَدعُو(7) تَدعینَ(10)

تَدعُوانِ تَدعُوانِ

تَدعُونَ(9) تَدعُونَ

متکلم

أدعُو(13) نَدعُو(14)

3-  امر: درصیغه های مفرد مذکرمخاطب وجمع مذکر مخاطب ومفرد

مؤنث مخاطب حرف عله حذف می شود یعنی در صیغه های

(4-3-1) امر مخاطب . مانند

صرف فعل امرناقص

اُدعُ اُدعِی

اَدعُوا اُدعُوا

اُدعُوا اُدعُونَ